Μερικοί άνθρωποι από εμάς έχουν περάσει στη ζωή τους κάποιες τραγικές στιγμές που μας έχουν δημιουργήσει ψυχολογικά τραύματα. Αυτές οι στιγμές μπορεί να έχουν προκληθεί από καταστάσεις της φύσης όπως από ένα σεισμό ή από περιπτώσεις της τύχης όπως ατυχήματα ή άσχημα κτυπήματα της ζωής, που μπορούν να μας αφήσουν ανεξίτηλα σημάδια μη αναστρέψιμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις όποια ενέργεια και να κάνουμε δεν έχουμε θετικό αποτέλεσμα. Η ορολογία για αυτή την κατάσταση είναι αίσθηση(πραγματική) αδυναμίας.
Κάποιοι άλλοι από μας αντιμετωπίζουν μία κατάσταση αρνητικών εμπειριών όπως κακοποίηση, επίκριση κ.λ.π. που μας έκαναν να νιώσουμε άχρηστοι, ασήμαντοι και μη αγαπητοί στο παρελθόν. Αφού δεν μπορέσαμε ν’ αποδράσουμε μείναμε έτσι αβοήθητοι και αναπτύξαμε μια παθητικότητα που μας εμποδίζει να αποφύγουμε ή να αποδράσουμε από μέλλουσες αρνητικές τιμωρητικές εμπειρίες όταν η απόδραση είναι εφικτή. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται επίκτητη αίσθηση αδυναμίας. Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με την επίκτητη αίσθηση αδυναμίας.
Τα συμπτώματα που μπορούν να δημιουργηθούν από την επίκτητη αίσθηση αδυναμίας είναι: Η κατάθλιψη, η αντίληψη ότι η ζωή μας είναι εκτός ελέγχου και η τύχη τα κανονίζει όλα. Η ανικανότητα να κάνουμε σχέδια και να βάλουμε σκοπούς, η έλλειψη αυτοπεποίθησης, η αρνητική αντίληψη της ζωής, η παθητική συμπεριφορά και η εντύπωση ότι άλλοι άνθρωποι ή καταστάσεις και όχι δικές μας αποφάσεις και ενέργειες ελέγχουν τα γεγονότα στη ζωή μας.
Οι αιτίες αυτές μπορεί να έχουν υπάρξει στην παιδική μας ηλικία από το οικογενειακό μας περιβάλλον ή από άλλους ή από προηγούμενες σχέσεις ερωτικές η μη με τους συνανθρώπους μας. Το κακοποιημένο άτομο σωματικά, συναισθηματικά ή σεξουαλικά, το δάγκωμα από ένα σκύλο, επίκριση ή κακή εμπειρία στο σχολείο στην παιδική μας ηλικία, μπορούν να είναι μερικά παραδείγματα.
Τα αισθήματα επίκτητης αίσθησης αδυναμίας προέρχονται από την παιδική μας ηλικία όταν πληγωθήκαμε από κάποιον. Το πληγωμένο παιδί που έχουμε μέσα μας δεν μπορεί να λύσει τα συναισθηματικά του προβλήματα. Μόνο μπορεί να νιώθει πληγωμένο. Πρέπει να ρυθμίσουμε τις ψυχολογικές διαδικασίες στο επίπεδο του ενήλικα όπου μπορεί να αντιδράσει και να αλλάξει τις καταστάσεις, που αντιμετωπίζει, όχι να τις αντιμετωπίσει σαν θύμα.
Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι η επίκτητη αίσθηση αδυναμίας είναι ένα φαινόμενο γενίκευσης. Αν ένας σκύλος μάς έχει δαγκώσει όταν είμαστε μικροί, δεν σημαίνει ότι θα μας δαγκώσει οποιοσδήποτε σκύλος. Το ίδιο συμβαίνει με τους ανθρώπους. Αν κάποιος άνδρας ή γυναίκα μας έχει φερθεί πολύ άσχημα στο παρελθόν δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνδρες ή όλες οι γυναίκες που θα συναντούμε θα μας φερθούν με την ίδια συμπεριφορά.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι προσωπικές αντιλήψεις που έχουμε για τον εαυτό μας δεν ανταποκρίνονται απαραιτήτως στην πραγματικότητα. Είναι όμως αντιλήψεις που καθοδηγούν τη συμπεριφορά μας και συχνά ενεργούμε σαν αυτές οι αντιλήψεις να ήσαν αλήθεια. Γι’ αυτό οι προσωπικές αντιλήψεις πρέπει να είναι ανοικτές σε νέες πληροφορίες . Προσωπικές αντιλήψεις όπως «είμαι ντροπαλός», δεν έχω τις ικανότητες να γίνω «κάποιος» σιγά-σιγά μπορούν και πρέπει ν’ αλλάξουν.
Να συνειδητοποιήσουμε τη διαφορά μεταξύ πραγματικής αίσθησης αδυναμίας από την επίκτητη αίσθηση αδυναμίας. Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν χωρίς λόγο από την επίκτητη αίσθηση αδυναμίας. Δεν μπορούμε όμως να αγνοήσουμε ότι μερικές φορές ένα άτομο νιώθει πραγματικά αβοήθητο και μπορεί να υποφέρει και να νιώθει άγχος. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις ενεργούμε σαν αβοήθητοι. Πρέπει ν’ απορρίψουμε την αντίληψη ότι είμαστε πιόνι της τύχης και να λέμε στον εαυτό μας «είμαστε κυρίαρχοι της τύχης μας». «Εγώ κατευθύνω την ψυχή μου». Πρέπει να μάθουμε να είμαστε αισιόδοξοι. Όπως μαθαίνουμε να είμαστε απαισιόδοξοι, έτσι μπορούμε με αρκετές προσπάθειες να μάθουμε να είμαστε αισιόδοξοι.
Η επίκτητη αίσθηση αδυναμίας έχει αποκτηθεί λόγω κακών εμπειριών. Μπορεί να μετατραπεί με καινούργιες καλές εμπειρίες.
Ο πόνος από τις εμπειρίες του παρελθόντος μπορεί να μας αιχμαλώτισε και να μας εμπόδισε να δούμε τη ζωή μας όπως θα έπρεπε. Πρέπει τις τωρινές εμπειρίες να μη τις συσχετίζουμε με το παρελθόν. Η κάθε εμπειρία που περνάμε συσχετίζεται με συγκεκριμένες καταστάσεις. Οι τωρινές εμπειρίες συσχετίζονται με τα προβλήματα που ζούμε τώρα στο παρόν και αυτά πρέπει να λύσουμε. Το παρελθόν πρέπει να το αφήσουμε πίσω μας. Η ζωή μάς περιμένει και μπορούμε να την ακολουθήσουμε μόνο όταν κοιτάμε μπροστά.
