Η ανικανότητα να νιώθουμε ευχαρίστηση από ευχάριστες εμπειρίες τείνει να είναι ένα συχνό πρόβλημα της κοινωνίας μας. Για παράδειγμα μία μητέρα δεν νιώθει ευχαρίστηση να παίζει με το μωρό της, ένας παίκτης του ποδοσφαίρου να μην χαίρεται όταν κερδίζει η ομάδα του κ.λ.π.
Η κατάσταση αυτή εξελίσσεται σιγά-σιγά. Το άτομο με έλλειψη ευχαρίστησης αρχίζει να απομονώνεται και να φαίνεται αδιάφορο. Σταματάει να διεκδικεί τη ζωή, αποφεύγει τον ερεθισμό, θέλει να είναι ασφαλή και αρχίζει να αποκλείει τον εαυτόν του από οτιδήποτε μπορεί να το ταρακουνήσει συμπεριλαμβανομένων και των αγαπημένων προσώπων. Έτσι παρατηρείται ότι αυτό το άτομο λειτουργεί σαν να μην έχει συναισθήματα. Δυστυχώς αυτή η συμπεριφορά παρατηρείται συχνά στον γάμο όπου κάνει τις σχέσεις ευάλωτες ανάμεσα στον σύντροφο και τα παιδιά και γενικά σε αρκετούς ανθρώπους που απαρτίζουν την κοινωνία μας σε επαγγελματικά η κοινωνικά περιβάλλοντα. Στην πιο βαριά μορφή την βλέπουμε ως βασικό σύμπτωμα της κατάθλιψης, της σχιζοφρένειας και άλλων διανοητικών διαταραχών.
Η απώλεια ευχαρίστησης στην βασική της μορφή συνδέεται με τα εξής συμπτώματα:
1.Απώλια ενδιαφέροντος για το φαγητό, σεξ και κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.
2.Συναισθηματική ανεπάρκεια. Όταν έχουμε αυτό το χαρακτηριστικό χαμογελάμε λίγο όταν πρέπει να γελάμε δυνατά και δεν εκδηλώνουμε τα κατάλληλα αισθήματα που χρειάζονται σε κηδεία ή σε κάποιον που πονάει.
3.Μονότονη έκφραση λόγου.
4.Έλλειψη έκφρασης προσώπου.
5.Συναισθηματική απομόνωση. Εδώ όταν υπάρχει μία κατάσταση που μας προκαλεί μεγάλο άγχος σταματάμε να νιώθουμε. Έτσι όπως κλείνουμε το φως, έτσι και εδώ σταματάμε αυτόματα τα αισθήματά μας.
6. Κατάθλιψη.
7.Παραληρητική ιδέα.
8. Εγωιστική σκέψη. Εδώ όλος ο κόσμος γυρνάει γύρω από μας. Οι ανησυχίες και τα προβλήματά μας είναι στο επίκεντρο του καθενός.
9.Αίσθηση απάθειας και ότι «έχουμε πεθάνει».
Οι αιτίες μπορεί να προέρχονται από:
Περιβάλλον αυστηρό και με τιμωρία.. Αν έχουμε μεγαλώσει σε ένα τέτοιο περιβάλλον που να συνδυάζεται παραδόξως με ζεστασιά και αγάπη τότε όταν ζούμε μία δραστηριότητα που μπορεί να μας είναι ευχάριστη ή σχετικά ευχάριστη νιώθουμε ένοχοι.
Περιβάλλον όπου οι άλλοι γελούν και παίζουν λιγότερο από το κανονικό. Αν μεγαλώνουμε σε ένα τέτοιο περιβάλλον, τότε πιθανόν όταν μεγαλώσουμε να εμφανίσουμε μία ζοφερή άποψη της ζωής. Περίπου στην ηλικία των 6 χρόνων υπάρχει η πιθανότητα να γράψουμε το «σενάριο της μη χαράς». Αυτό το σενάριο μας λέει ότι οι ημέρες που έρχονται θα είναι χωρίς πραγματική ευχαρίστηση.
Περιβάλλον επίκρισης. Όταν ζούμε σε ένα περιβάλλον που μας επικρίνει συνέχεια οι πιθανότητες να απολαύσουμε και να χαρούμε τη ζωή είναι πολύ λίγες. Πρέπει να βρούμε ένα τρόπο να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την επίκριση που μας στερεί τη χαρά της ζωής.
Την ηλικία. Η ηλικία μπορεί να συμβάλλει στην έλλειψη ευχαρίστησης. Οι νευρώνες του σώματος δεν είναι τόσο αποτελεσματικοί στην τρίτη ηλικία όσο στη νεανική ηλικία. Για παράδειγμα μερικοί ηλικιωμένοι μπορεί να μη νιώθουν τόσο καλά τη γεύση του γλυκού και του ξινού. Επίσης η δημιουργία λίπους στις αρτηρίες λόγω ηλικίας επεμβαίνει με την παροχή αίματος στα γεννητικά όργανα και μειώνει την ικανότητα ΣΕ κάποιο ηλικιωμένο άτομο να ερεθισθεί σεξουαλικά. Γερνώντας πολλές καταστάσεις δεν είναι έντονες ούτε συναρπαστικές όπως συνηθίζονταν να είναι.
Την κακή διατροφή. Η κακή διατροφή επίσης παίζει το ρόλο της. Η μη επαρκή λήψη προτείνων, βασικών βιταμινών υδατανθράκων και minerals μπορεί να προκαλέσει απάθεια, κούραση και γενικά ατονία.
Μία ζωή χωρίς νόημα. Ένας παράγοντας που συμβάλλει στην έλλειψη ευχαρίστησης είναι η ζωή χωρίς ιδανικά φέρνει προσωρινή ευχαρίστηση η οποία τείνει να φθίνει και να οδηγεί προς την έλλειψη ευχαρίστησης.
Για να αντιμετωπίσουμε την έλλειψη ευχαρίστησης πρέπει να:
Καταλάβουμε ότι η «ηθική διάθεση» να έχουμε τύψεις είναι μόνο διάθεση. Δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Προέρχεται από τα βαθιά μας πιστεύω που πηγάζουν από τους γονείς μας, τους δάσκαλους μας ή άλλα από άλλα άτομα κατά τη παιδική μας ηλικία που δεν επέτρεψαν αρκετή ευχαρίστηση και χαρά σε ένα παιδί.
Μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τα άτομα που μας επικρίνουν. Πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε την επίκριση από την άποψη του ενήλικα και όχι από την άποψη του παιδιού που έχει αντιμετωπίσει την επίκριση των σημαντικών προσώπων κατά την παιδική του ηλικία. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε την επίκριση διεκδικητικά.
Αναγνωρίσουμε ότι μπορεί να υπακούμε στις διαταγές του «σεναρίου μη χαράς». Γράψαμε αυτό το σενάριο κάτω από τις απαιτήσεις των γονέων μας, αλλά τώρα μπορούμε να ξαναγράψουμε το σενάριο από την σκοπιά του ενήλικα.
Έχουμε υπ’ όψιν μας ότι ευχαρίστηση δεν σημαίνει να κάνουμε άγρια, παρορμητικά, μη λογικά πράγματα. Πρέπει να συνδυάσουμε την επιθυμία για ευχαρίστηση με τη λογική.
Αλλάξουμε τα «πρέπει».Όταν στο μυαλό μας υπάρχουν πολλά «πρέπει» αρχίζουμε να κάνουμε μερικά πράγματα που μπορούν να μας ευχαριστήσουν, όπως να δούμε ένα έργο, να διαβάσουμε ένα καλό βιβλίο, να έχουμε ένα καλό δείπνο κ.λ.π.
Έχουμε υπ’ όψιν μας ότι οι απλές ευχαριστήσεις είναι οι καλύτερες. Για παράδειγμα μπορούμε να κάνουμε μία βόλτα, να κοιτάξουμε τα αστέρια και το φεγγάρι, να πάμε για μπάνιο, να συνοδεύσουμε ένα παιδί να δει ένα παιδικό έργο κ.λ.π.
Δίνουμε αντί να παίρνουμε. Για παράδειγμα να βοηθήσουμε κάποιον φίλο, ασθενή ή άλλον που χρειάζεται τη βοήθειά μας.
Μη επιδιώκουμε ευθέως την ευχαρίστηση. Όταν επιδιώκουμε ευθέως και με πείσμα την ευχαρίστηση, τότε έχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα. Όταν έχουμε γενικούς στόχους υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να νιώσουμε την ευχαρίστηση.
Αποφεύγουμε τοξικές ουσίες που προκαλούν ευφορία όπως η κοκαΐνη. Αυτές οι ουσίες προκαλούν προσωρινή ευχαρίστηση αλλά δεν λύνουν το πρόβλήμα της μη ευχαρίστησης. Μακροπρόθεσμα η χρήση αυτών των ουσιών προκαλεί πιο πολύ ψυχολογικό και συναισθηματικό πόνο από ευχαρίστηση.
Η έλλειψη ευχαρίστησης είναι ένα από τα σοβαρά προβλήματα που ταλανίζουν την κοινωνία μας. Πολλοί από μας πέφτουν στην παγίδα των υλικών αγαθών ή κάποιων ουσιών ότι θα τους λύσει το πρόβλήμα. Αυτό το πρόβλήμα όμως είναι βαθιά στην ψυχή μας. Χρειάζεται να κοιτάξουμε κατάματα τον εαυτό μας και να ψάξουμε μέσα μας τις ανεπάρκειές μας φτιάχνοντας σιγά-σιγά ένα καλύτερο και πιο χαρούμενο άτομο.
