Αϋπνία είναι η ανικανότητα να μπορέσουμε να έχουμε έναν καλό ύπνο. Ο καλός ύπνος διαφέρει από άτομο σε άτομο. Μερικοί άνθρωποι χρειάζονται οκτώ ώρες ύπνο, άλλοι δέκα ώρες και άλλοι τέσσερες ώρες. Ό,τι φαίνεται για αϋπνία για ένα άτομο μπορεί να είναι ένας «καλός ύπνος» για το άλλο. Έτσι την αϋπνία δεν την προσδιορίζουμε από την ποσότητα του ύπνου, αλλά από τα συμπτώματα που τα παρατηρούμε σε ένα άτομο ή τον εαυτό μας κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Στα άτομα που υποφέρουν από αϋπνία έκδηλη είναι η κούραση. Ο ύπνος ξεκουράζει το σώμα και επιτρέπει στις βιολογικές διαδικασίες να αποκαταστήσουν τη φθορά του σώματος. Τα άτομα όμως που δεν έχουν «καλό ύπνο», δεν ανανεώνουν όσο θα έπρεπε τις δυνάμεις των, με αποτέλεσμα να νιώθουν μία κούραση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Εκτός από την κούραση η αϋπνία προκαλεί δυσκολίες σε ένα άτομο να συγκεντρωθεί και το κάνει να ξεχνάει μερικά πράγματα όταν κάνει τις καθημερινές του λειτουργίες, κάνοντας έτσι δύσκολο να δουλέψει αποτελεσματικά και να αντιμετωπίσει τις υποχρεώσεις του κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η έλλειψη ύπνου επίσης ερεθίζει ένα άτομο κάνοντας το τις πιο πολλές ώρες της ημέρας να είναι γκρινιάρικο και να νιώθει νύστα.
Αλλά τι προκαλεί την αϋπνία; Υπάρχουν βιολογικοί παράγοντες, ψυχολογικοί παράγοντες, παράγοντες συμπεριφοράς του ατόμου και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Βιολογικοί παράγοντες:
Σύνδρομο του ερεθισμένου ποδιού. Η αίσθηση ενός ατόμου ότι νιώθει αναγκασμένο να κινήσει τα πόδια του, να σηκωθεί από το κρεβάτι και να περπατήσει διότι τα πόδια του έχουν πιαστεί.
Υπνοβασία. Αυτή είναι η ανώμαλη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του ύπνου. Το άτομο μπορεί να περπατήσει γύρω στο σπίτι ενώ ακόμη κοιμάται. Η υπνοβασία τείνει να επηρεάζει πιο πολύ τα παιδιά από τους ενήλικους.
Άπνοια. Σε αυτή την πάθηση η αναπνοή σταματά για λίγα δευτερόλεπτα μέχρι ένα λεπτό. Το άτομο που κοιμάται, σηκώνεται λίγο, ροχαλίζει, αναπνέει και μετά ξαναπέφτει στον ύπνο.
Προβλήματα με την καρδιά, υψηλή πίεση αίματος, προβλήματα με την αναπνοή όπως άσθμα και εμφύσημα, προβλήματα με τα νεφρά, θηροειδισμός, αρθρίτιδα, πόνος στην πλάτη, για τη γυναίκα αλλαγές στην εγκυμοσύνη και εμμηνόπαυση, δημιουργούν δυσκολίες στον ύπνο.
Ψυχολογικοί παράγοντες: Το άγχος παίζει μεγάλο ρόλο στην αϋπνία. Προβλήματα με τη δουλειά, το σχολείο, οικογενειακά προβλήματα, θάνατος στο περιβάλλον της οικογένειας, μανιοκατάθλιψη κ.λ.π. δημιουργούν δυσκολίες με τον ύπνο.
Οι εφιάλτες συνδέονται με την αϋπνία. Κάποιος που έχει εφιάλτες, αντιμετωπίζει δύο περιπτώσεις που μπορούν να τον εμποδίσουν να κοιμηθεί. Η πρώτη είναι ότι το άτομο θα φοβάται να κοιμηθεί διότι θα φοβάται τον εφιάλτη και η δεύτερη είναι ότι το άτομο που έχει εφιάλτη συνήθως όταν ξυπνάει, η καρδιά του κτυπάει γρήγορα και είναι σε κατάσταση εγρήγορσης εμποδίζοντάς το να χαλαρώσει και να ξανακοιμηθεί.
Παράγοντες συμπεριφοράς:
Αν κάποιο άτομο χρησιμοποιεί υπερβολικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, καφεΐνη, νικοτίνη, αμφεταμίνες και κοκαΐνη τότε θα έχει δυσκολία να κοιμηθεί.
Άστατο ωράριο ύπνου. Το έχουν οι άνθρωποι που έχουν διαφορετικό ωράριο δουλειάς και συνήθως δουλεύουν βράδυ. Το σώμα χρειάζεται κανονικό ωράριο για να συγχρονισθεί με το βιολογικό τους ρολόι.
Επίδραση γεωγραφική ζώνης στον ύπνο. Αυτό το πρόβλημα παρουσιάζεται στους ανθρώπους που ταξιδεύουν σε μεγάλες αποστάσεις και σε διαφορετικές γεωγραφικές ζώνες. Το βιολογικό ρολόι αυτών των ανθρώπων δεν έχει προσαρμοσθεί στην καινούργια γεωγραφική ζώνη και λειτουργεί σύμφωνα με την παλιά γεωγραφική ζώνη, κάνοντάς τους να νυστάζουν.
Ο θυμός κρατάει ένα άτομο ξύπνιο. Αν ένα άτομο είναι θυμωμένο με τον σύντροφό του ή με κάποιο άλλο άτομο και πέσει στο κρεβάτι με τον θυμό, θα σκέφτεται συνέχεια τι του έχουν κάνει και θα είναι πολύ δύσκολο να το πάρει ο ύπνος.
Ένα άτομο με δυνατή προσωπικότητα μπορεί να έχει πρόβλημα να κοιμηθεί. Αυτό το άτομο στο κρεβάτι σκέφτεται συνεχώς το αύριο, τι χρειάζεται να γίνει κ.λ.π.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Όταν το δωμάτιο που κοιμόμαστε είναι πολύ ζεστό ή κρύο, πολύ θορυβώδες ή πολύ φωτισμένο, μπορεί να έχουμε δυσκολίες με τον ύπνο. Επίσης παρενοχλήσεις από τα μέλη της οικογένειας ή τα παιδιά, το μέγεθος του κρεβατιού, πόσο άνετο είναι το στρώμα του κρεβατιού και οι συνήθειες του συντρόφου μας όπως το ροχάλισμα, μπορούν να μας επηρεάσουν τον ύπνο.
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε για να κοιμηθούμε καλύτερα; Κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορούμε να κάνουμε ασκήσεις και να μη κοιμόμαστε πολύ, τα βράδια να αποφεύγουμε την καφεΐνη, τη νικοτίνη, το αλκοόλ, πολύ και βαρύ φαγητό. Πριν πάμε στο κρεβάτι να μην έχουμε κάνει γυμναστική για περίπου δύο ώρες, να πίνουμε λίγο ζεστό γάλα, να κάνουμε ένα ζεστό μπάνιο, όχι ντους και ασκήσεις χαλάρωσης, να μη τσακωνόμαστε με τον σύντροφό μας, να μη κάνουμε εργασίες που χρειάζεται να σκεφτούμε δημιουργικά, να φροντίζουμε το δωμάτιό μας να είναι σκοτεινό και να ακολουθούμε τις συνήθειες μας ύπνου. Αν δεν μπορούμε να κοιμηθούμε καλύτερα να σηκωθούμε. Να μην πιέσουμε τον εαυτό μας να κοιμηθεί.
Η αλήθεια είναι ότι ένας «καλός ύπνος» είναι βασικός για την υγεία μας. Αν βλέπουμε ότι την επόμενη ημέρα είμαστε εξαντλημένοι, διότι δεν μπορέσαμε να κοιμηθούμε και οι παραπάνω υποδείξεις δεν μας έχουν βοηθήσει, τότε θα πρέπει να πάμε σε ένα ειδικό για βοήθεια.
