Όταν ως γονείς έχετε αποφασίσει να πείτε στα παιδιά σας ότι ο ένας γονέας έχει καρκίνο δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα. Πρέπει να έχετε σκεφτεί τι λέξεις θα χρησιμοποιήσετε, πότε θα το πείτε , που θα το πείτε και ποιο άτομο θα το πει.
Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή;
Δεν υπάρχουν κανόνες για την κατάλληλη στιγμή, επιλέξτε την κατάλληλη ώρα ανάλογα με τις περιπτώσεις.
Πού θα θέλατε να μιλήσετε;
Κλείστε το τηλέφωνο, αν είναι δυνατόν και διαλέξτε ένα μέρος, όπου τα παιδιά σας είναι πιθανότερο να σας ακούσουν και να αισθανθούν άνετα και όπου δε θα σας διακόψουν, όπως στο σαλόνι. Ίσως όμως, προτιμάτε μια βόλτα μαζί. Το σημαντικότερο είναι ότι να είστε ανενόχλητοι και να έχετε άφθονο χρόνο για συναισθήματα και ερωτήσεις. Μπορεί να υπάρχουν μέρη όπου εσείς και τα παιδιά σας αισθάνεστε πιο καλύτερα για να μιλήσετε. Σιγουρευτείτε ότι θα είναι κάπου που θα αισθάνονται ότι μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
Ποιος πρέπει να τους το πει;
Αν είστε οικογένεια δύο γονέων, είναι συνήθως καλύτερο να τους ενημερώσετε μαζί με τον άλλο γονέα, αλλά αυτό μπορεί ν’ εξαρτηθεί από το πώς συνήθως μιλάτε ως οικογένεια. Αν είστε ένας γονέας που μπορεί να αισθάνεστε καλός στην επικοινωνία θα είναι καλύτερο να το κάνετε μόνος σας. Όμως όλες οι περιπτώσεις δεν είναι ίδιες, πρέπει να υπολογίσετε αν τα παιδιά σας εκτός της οικογένειας, έχουν επίσης τακτική επαφή με άλλα άτομα, όπως με τους: συγγενείς, φίλους, δασκάλους, επομένως ίσως χρειαστεί να το κάνετε μαζί με κάποιον που τα παιδιά τον ξέρουν και τον εμπιστεύονται. Ακόμα κι αν δεν το πείτε, εσείς, είναι καλή ιδέα να είστε εκεί για να γνωρίζετε τι ειπώθηκε. Μερικοί γονείς προτιμούν ν’ αφήσουν τον σύντροφό τους να το πει στα παιδιά και να μην είναι εκεί οι ίδιοι. Πάντως θα πρέπει να κάνετε ότι σας φαίνεται σωστό.
Προετοιμασία για να μιλήσετε σε παιδιά.
Να γνωρίζετε ότι όταν αποφασίσετε να μιλήσετε για την ασθένεια στα παιδιά σας μάλλον θα χρειαστείτε χρόνο για ν’ αντιμετωπίσετε τα αισθήματά σας πριν κάνετε αυτή την ομιλία. Προσπαθήστε να τους μιλήσετε πριν μάθουν τα πράγματα και αρχίσουν ν’ ανησυχούν. Αν θέλετε, μπορείτε να εξασκηθείτε σε αυτό που πρόκειται να πείτε εκ των προτέρων και να προβλέψετε μερικές από τις ερωτήσεις που είναι πιθανόν να ρωτήσουν. Αλλά μην προσπαθείτε πολύ να κάνετε την τέλεια συζήτηση. Αν σχεδιάζετε πάρα πολύ μια ερώτηση, υπάρχει πιθανότητα τα παιδιά σας να σας μπλοκάρουν. Μπορούν να κάνουν ερωτήσεις για τις οποίες δεν ήσασταν προετοιμασμένοι και αυτές μπορεί να έρθουν ώρες ή ημέρες αργότερα. Επιλέξτε μια ώρα που αισθάνεστε αρκετά ήρεμοι. Δείτε την πρώτη συνομιλία ως την αρχή που δίνετε κάποιες πληροφορίες και κάποιες διαβεβαιώσεις. Αφήστε την συνομιλία να κατευθυνθεί από τις αντιδράσεις των παιδιών σας και τις ερωτήσεις που θα ρωτήσουν και κρατήστε τη το όσο πιο ανοιχτή μπορείτε. Προσπαθήστε να κάνετε ερωτήσεις που να τα ενθαρρύνουν να εκφράσουν αυτό που σκέφτονται, αντί για μια απάντηση μίας ή δύο λέξεων. Να μην είστε αόριστοι ή να κρύβετε κάτι διότι όταν θα το βρουν θα είναι δύσκολο να πιστέψουν ότι τους λέτε την αλήθεια.
Αρκετά παιδιά διαφορετικών ηλικιών, μάλλον δεν είναι σε θέση να καταλάβουν κάποια πράγματα, για αυτό αν έχετε πολλά παιδιά θα είναι λογικό να τα πληροφορήσετε για την ασθένειά σας σε μέρη. Όλα τα αδέλφια πρέπει να είναι παρόντα στις πρώτες πληροφορίες. Έτσι βιώνουν τα παιδιά τον καρκίνο ως οικογενειακή υπόθεση. Τους επιτρέπεται να συμμετέχουν και δε θα εξαιρεθούν. Αυτό μεταφέρει την ασφάλεια. Τις επόμενες ημέρες, μπορεί να είναι χρήσιμο να απευθυνθείτε ξανά σε κάθε παιδί ξεχωριστά. Έτσι είναι ο καλύτερος τρόπος για ν’ αντιμετωπιστεί η κάθε ηλικία και η ιδιαιτερότητα. Σε μικρή κλίμακα, πολλά παιδιά είναι πιθανότερο να τολμήσουν να ρωτήσουν ανοικτά τις ερωτήσεις τους. Αν είναι δυνατόν, προσπαθήστε ν’ αποφύγετε ν΄ απαντήσετε σε ένα παιδί που γνωρίζει περισσότερα από ένα άλλο σε ένα κρίσιμο σημείο. Τα μικρότερα μπορεί να αισθάνονται περιθωριοποιημένα. Για τα μεγαλύτερα, η πρόσθετη ευθύνη μπορεί να είναι πολύ μεγάλη επιβάρυνση μέσω της οποίας αισθάνονται απομονωμένα από τα αδέλφια τους.
Όταν το λέμε
Ο γονέας δεν πρέπει να μπει στον πειρασμό να πει το ψέμα στα παιδιά ότι πρόκειται να πάει για διακοπές ή επαγγελματικό ταξίδι. Εξηγήστε τους ότι ο γονέας πηγαίνει στο νοσοκομείο αλλά ότι θα επιστρέψει και θα τους επιτρέψει να έρθουν και να τον δουν στο νοσοκομείο αν θέλουν. Αποφύγετε να μετατρέψετε την ασθένεια σε μυστική, επειδή τα παιδιά χρειάζονται να μοιραστούν τις ανησυχίες τους.
Αν είστε εσείς το άτομο με τον καρκίνο μην κάνετε τα πράγματα ν’ ακούγονται λιγότερο σοβαρά από ότι είναι, αλλά, ανάλογα με την κατάστασή σας, μπορείτε να είστε αισιόδοξοι μαζί τους και να τ’ αφήσετε να γνωρίζουν ότι αν και ο καρκίνος είναι σοβαρός, πολλοί άνθρωποι έχουν καλυτερέψει. Πες τους ότι εσείς και οι γιατροί κάνετε ότι είναι δυνατόν για να ξαναγίνετε καλά. Είναι εντάξει να λέτε ότι δεν ξέρετε αν δεν έχετε όλες τις απαντήσεις στις ερωτήσεις τους. Πείτε τους ότι θα προσπαθήσετε να τις μάθετε και θα τους το πείτε όταν το μάθετε.
Να είστε όσο πιο συγκεκριμένοι, τα παιδιά ανησυχούν περισσότερο όταν τα πράγματα δεν είναι καθαρά. Ρωτήστε τους όταν τους δίνετε τις πληροφορίες αν υπάρχει κάτι άλλο που θέλουν να μάθουν; Πηγαίνετε με τον ρυθμό τους και να είστε προετοιμασμένοι ότι θα αντιδράσουν με τον δικό τους τρόπο. Επαναλάβετε τις πληροφορίες για τα μικρότερα παιδιά, προπαντός για εκείνα κάτω των επτά, καθώς δε μπορούν να αντιληφθούν ή να κατανοήσουν αυτό που τους λέτε. Τα παιδιά πρέπει επίσης να κατανοήσουν πώς είναι πιθανό να επηρεαστούν οι ζωές και οι ρουτίνες τους.
Για τα πολύ μικρά παιδιά είναι δύσκολο να καταλάβουν.
Αυτό που καταλαβαίνουν τα βρέφη μόνο διαισθητικά είναι ότι υπάρχει αναταραχή στο περιβάλλον τους. Τα βρέφη δε μπορούν να κατανοήσουν ασθένειες αν δε μπορούν να τις αγγίξουν ή να τις δουν. Στην περίπτωση του καρκίνου, αυτή είναι συνήθως η περίπτωση. Αυτό που χρειάζονται για τα πολύ μικρά παιδιά είναι η εστίαση στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών τους: ασφάλεια, ζεστασιά, φαγητό και νερό με κάπως συνήθη ρυθμό. Πρέπει να μπορούν να βασίζονται στη μαμά ή τον μπαμπά και να είναι εκεί. Πρέπει να ξέρουν ποιος τους δίνει φαγητό και νερό και ποιος τους παρηγορεί και τους βάζει για ύπνο. Θα μπορούσατε να πείτε αν είστε ο πατέρας ότι «η μαμά είναι άρρωστη. Η κοιλιά την πονάει. Γι ‘ αυτό θα πάει στον γιατρό. Ο μπαμπάς θα σας προσέχει μέχρι τότε. Κοιτάξτε τα παιδιά σας στα μάτια όταν τους μιλάτε. Γονατίστε ή σηκώστε τα. Πες τους αν είστε λυπημένοι και αν είστε θυμωμένοι, εξηγήστε τους ότι είστε θυμωμένοι για την ασθένεια, όχι για τα παιδιά. Συνεχίστε να τους λέτε ότι δε φταίνε για αυτή την αρρώστια. Να τους δείξετε ξανά και ξανά ότι τα λατρεύετε.
Παιδιά που είναι πάνω από 3 χρονών.
Σε παιδιά που είναι πάνω από 3 χρονών πείτε την ασθένεια με το όνομά της (είναι πιο κατάλληλο ν’ ακούσουν τη λέξη “καρκίνος” από το στόμα του γονέα των παρά από ένα τρίτο. Τα παιδιά σε αυτό το στάδιο καταλαβαίνουν τι σημαίνει ασθένεια. Οι ίδιοι έχουν αρρωστήσει πριν και μπορούν να το θυμούνται. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας καταλαβαίνουν τα πράγματα κυριολεκτικά. Φαντάζονται τον αγώνα ενάντια στον καρκίνο σαν ξιφομαχία. Ρωτήστε ξανά και ξανά τι φαντάζονται. Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μεταφορικές έννοιες και εικόνες, να μιλήσετε για την ασθένεια, αλλά , αυτές θα πρέπει να ονομαστούν. Εξηγήστε τη διάγνωση, θεραπεία και τις παρενέργειες, καθώς και τις αναμενόμενες αλλαγές στην οικογενειακή ζωή, οι οποίες σας επιτρέπουν να ανιχνεύσετε την εμφάνιση των γεγονότων (εξετάσεις, ανακοίνωση), καθησυχάστε και απενοχοποιήσετε ρητώς τα παιδιά για το γεγονός ότι δεν είναι υπεύθυνα για ό, τι συμβαίνει, διευκρινίστε ότι τα ίδια δεν απειλούνται από τον καρκίνο και ότι δεν είναι μεταδοτική νόσος, τα παιδιά χρειάζονται μια υποκειμενική κατανόηση της πραγματικότητας που δηλώνεται από τους γονείς του ως αντικειμενική ιατρική αλήθεια.
Σε αυτή την περίπτωση ως γονέας θα μπορούσατε να πείτε τα κάτωθι. «Σε όλο το σώμα μας υπάρχουν κάτι σωματίδια που ονομάζονται κύτταρα. Αυτά τα κύτταρα χωρίζονται όλο και σε πιο μικρά και διασκορπίζονται σε όλο το σώμα . Με αυτό τον τρόπο βοηθούν το σώμα μας κάθε μέρα να μεγαλώνει και να είναι υγιές και δυνατό. Κάποια κύτταρα όμως δε χωρίζονται καλά, γίνονται πιο μεγάλα από τα άλλα μέχρι που σχηματίζουν ένα εξόγκωμα. Αυτό το εξόγκωμα ονομάζεται όγκος. Αναστατώνει το σώμα και το αρρωσταίνει. Τότε λένε ότι κάποιος έχει καρκίνο. Με μένα, αυτό συνέβη. Επομένως, συχνά πρέπει να πάω στον γιατρό και στο νοσοκομείο. Εκεί θα κοπεί αυτό το εξόγκωμα. Στην συνέχεια χρειάζομαι να πάρω φάρμακα για να καταστρέψω τα κακά σωματίδια που μεγαλώνουν μέσα μου. Αυτά τα φάρμακα είναι πολύ δυνατά και ίσως να καταστρέψουν μερικά καλά σωματίδια στο σώμα. Μετά θα κουραστώ και θα χάσω τα μαλλιά μου. Αυτό μπορεί να φαίνεται λίγο περίεργο, αλλά είναι μέρος της θεραπείας που θα πρέπει να κάνω για να γίνω καλά απ’ αυτή την ασθένεια. Να μην ανησυχείτε διότι ο γιατρός θα με βοηθήσει να είμαι όσο πιο καλά μπορώ.»
Βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε τις ίδιες, απλές φράσεις όποτε είναι δυνατόν. Αυτό δίνει στα παιδιά σας ένα στήριγμα. Μπορείτε να δείξετε ένα βιβλίο εικόνων για το ανθρώπινο σώμα και να τους εξηγήσετε ποιο μέρος του σώματός σας επηρεάζεται από τον καρκίνο. Κούκλες, σχέδια και φιγούρες είναι επίσης κατάλληλα για την απεικόνιση ορισμένων καταστάσεων. Κάποια παιδιά προτιμούν να επεξεργάζονται την εμπειρία όταν ζωγραφίζουν και παίζουν. Αν δώσετε ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά , μπορεί ν’ αντιληφθείτε πράγματα που τα παιδιά σας δε μπορούν να τα βάλουν σε λέξεις.
Παιδιά 3 έως 6 χρονών
Όταν μιλάτε σε παιδιά που είναι 3 έως 6 χρονών θα πρέπει να γνωρίζετε ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας υποθέτουν ότι είναι το κέντρο του κόσμου και όλα σχετίζονται με αυτά, έτσι βιώνουν τον κόσμο σαν ένα μαγικό μέρος. Μέσα στο μυαλό τους έχουν πολλούς βοηθούς, όπως νεράιδες, ξωτικά ή δράκους. Οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτά και ίσως να αναζητήσουν ένα προστατευτικό σύστημα μαζί με τα παιδιά που τους δίνει ασφάλεια. Η άλλη πλευρά αυτού του μαγικού κόσμου είναι ότι τα παιδιά σας, βιώνουν τον εαυτό τους ως μάγο και ως εκ τούτου αισθάνεται εν μέρει υπεύθυνα για την εμφάνιση ή την επούλωση της ασθένειάς σας.
Παιδιά από 7 έως 12 χρονών
Τα παιδιά από 7 έως 12 χρονών μπορούν ν’ αντιμετωπίσουν μια κατάσταση σχετικά καλά αν την καταλάβουν και γνωρίζουν τι σημαίνει για την καθημερινή τους ζωή. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν επίσης κρυφούς φόβους. Πάνω απ ‘ όλα, σε αυτή την ηλικία, στερούνται τους μαγικούς βοηθούς των πρώτων χρόνων. Ως αποτέλεσμα, ανησυχούν όλο και περισσότερο για τον θάνατο και το θάνατό τους. Αυτό που χρειάζονται, όπως όλα τα μικρότερα παιδιά, τα παιδιά της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης χρειάζονται μια καθημερινή ρουτίνα που να είναι όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστη.
Να πείτε στα παιδιά ότι ένας γονέας έχει καρκίνο είναι δύσκολο και οδυνηρό, αλλά θεωρείται από τους επιστήμονες καλύτερη μέθοδος από το να κρύβετε την αρρώστια που έχει ο γονέας . Όταν κρύβετε τέτοιες καταστάσεις τα παιδιά φαντάζονται το χειρότερο και δεν αποκτούν τις κατάλληλες ικανότητες για ν’ αντιμετωπίσουν την ασθένεια.
Αναφορές:
Wenn Eltern an Krebs erkranken Mit Kindern darüber reden.
Parents atteints de cancer : Comment en parler aux enfants ?
Talking to children and teenagers when an adult has cancer.Macmillan Cancer Support
Για να δείτε σύντομες απαντήσεις σε ψυχολογικά ερωτήματα πιέστε εδώ.
Copyright Tomyalo.com. All Rights Reserved.
This work may not be copied, reproduced, or used without written permission by the author.
Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος, το έργο αυτό δεν μπορεί ν’ αντιγραφεί, αναπαραχθεί ή να χρησιμοποιηθεί χωρίς γραπτή άδεια από το συγγραφέα!
